![Sporo gotówki w obiegu Sporo gotówki w obiegu](https://www.bank-ranking.pl/system/articles/images/000/000/154/xlarge/kasa-mld.jpg?1693651875)
Choć większość płatności detalicznych stanowią transakcje przy użyciu karty, gotówki w obiegu pozostaje całkiem sporo. Na koniec lipca wartość banknotów i monet w portfelach, sejfach i materacach wyniosła 367,7 mld zł. Jednak rekordowe odczyty notowaliśmy po wybuchu wojny za wschodnią granicą, a największe przyrosty – na początku pandemii.
Większość pieniędzy będących w systemie finansowym ma postać bezgotówkową. To zapisy elektroniczne odzwierciedlające posiadane przez nas środki na kontach w bankach czy papiery wartościowe w postaci akcji i obligacji.
Jednak gotówka ma się całkiem dobrze. Wciąż sporą część (ok. 40 proc.) transakcji detalicznych dokonujemy przy użyciu fizycznie istniejących banknotów i monet.
Ile jest ich w obiegu? Odpowiedź na to pytanie przynoszą dane NBP o podaży pieniądza M1 pomniejszonej o depozyty i inne zobowiązania bieżące.
Wartość gotówki w obiegu
Wg nich na koniec lipca gotówka w obiegu miała wartość 367,7 mld zł. W stosunku do czerwca praktycznie się nie zmieniła (-0,1 mld zł). Natomiast w porównaniu z lipcem ub. r. zmniejszyła się o 9,83 mld zł, czyli 2,6 proc.
Jednak ubiegłoroczne wakacje nie wyznaczyły rekordu w tej kwestii. Najwięcej gotówki w portfelach, domach i firmach w historii gromadzenia danych na ten temat trzymaliśmy wiosną 2022. W kwietniu poprzedniego roku było to 391,6 mld zł.
Oczywiście to nie przypadek. Tuż po wybuchu wojny na Ukrainie wartość gotówki w obiegu w ciągu miesiąca wzrosła skokowo z 352 do ponad 379 mld zł, czyli 7,7 proc. Dlaczego tak się stało?
Najkrócej rzecz ujmując – z powodu naszego strachu. W sytuacji realnego zagrożenia zdrowia i życia chcieliśmy mieć pieniądze przy sobie na wypadek np. powszechnej awarii infrastruktury do płatności elektronicznych.
Jednak lęk stosunkowo szybko minął. Już od maja 2022 wartość gotówki w obiegu zaczęła maleć. Działo się tak do początku tegorocznej wiosny. Aczkolwiek po dwóch miesiącach wzrostu łącznie o 9 mld zł (z 362 do 371 mld zł) podaż pieniądza powróciła do trendu spadkowego.
![](https://www.bank-ranking.pl/system/article/image_with_texts/images/000/000/138/original/gotowka-w-obiegu.jpg?1693651949)
Strach zwiększa zapotrzebowanie na gotówkę
Poprzedni taki wystrzał agregatu monetarnego M1 nastąpił na początku pandemii. Wówczas skala wzrostu była jeszcze większa niż po rozpoczęciu konfliktu za wschodnią granicą.
W marcu 2020 wartość gotówki w obiegu zwiększyła się w ujęciu miesięcznym o niespełna 31 mld zł – do 269 mld zł. Dynamika wyniosła więc 13 proc., a w skali roku – aż 1/5, podczas gdy wcześniej oscylowała wokół 10 proc. Na koniec kwietnia stan gotówki w portfelach obywateli i firmowych sejfach był większy o kolejne 20 mld zł (289 mld zł), a roczna dynamika jej wzrostu przekroczyła 1/4. Na przełomie 2020-2021 otarła się nawet o poziom 40 proc.
W następnych miesiącach przyrost nieco wyhamował do 2-3 mld zł miesięcznie. Jednak wraz z kolejnymi falami zakażeń wirusem SARS-Cov-2 ludzie znów masowo gromadzili fizyczne środki płatnicze. Wówczas wartość gotówki w obiegu zwiększała się o 7-8 mld zł miesięcznie.
Oczywiście wtedy również zadziałał czynnik strachu. Aczkolwiek takie zachowanie było irracjonalne. Dlaczego?
W aspekcie sanitarnym płatność bezgotówkowa odznaczała się wyższym poziomem bezpieczeństwa. Przecież użycie karty czy telefonu pozwalało ograniczyć ryzyko kontaktu z obcymi patogenami osadzającymi się na banknotach i monetach.
Struktura banknotów i monet w obiegu
Raz na kwartał NBP podaje również dane o strukturze banknotów i monet będących w obiegu.
Wynika z nich, że na koniec II kwartału br. najwięcej (1,5 mld szt.) było banknotów 100-zł. Stanowiły one połowę papierowych środków płatniczych. Najmniej (70 mln szt.) było „pięćsetek". Na przestrzeni lat widać rosnące znaczenie „dwusetek" i malejące – „pięćdziesiątek".
W sumie w obiegu pozostawało 2,94 mld banknotów. Ich łączna wartość to 361,6 mld zł.
Wśród monet dominowały jednogroszówki z 40-proc. udziałem. Było ich 8,3 mld szt. Na przeciwległym biegunie znajdowały się monety o nominale 5 zł, których było prawie 478 mln szt. Łącznie w obiegu pozostawało prawie 22,25 mld monet o skumulowanej wartości 6,2 mld zł.
![](https://www.bank-ranking.pl/system/article/image_with_texts/images/000/000/139/original/monety-struktura.jpg?1693651949)
![](https://www.bank-ranking.pl/system/article/image_with_texts/images/000/000/140/original/banknoty-struktura.jpg?1693651949)